کندلوس - دیو چشمه

کندلوس، دهکده ای زیبا به بلندای تاریخ

دیو چشمه، چشمه ای که نمک گیر می کند

نخستین بار نام "کندلوس" را در نوجوانی و به هنگام بازدید از مجموعه فرهنگی – تاریخی نیاوران، عمارت و کاخ موزه صاحبقرانیه، در اثر نقاشی از این روستا شنیدم،  اثر استاد مسلم نقاشی ایران «کمال الملک»، ظاهرا کمال الملک در سفری که همراه با ناصرالدین شاه به این روستا داشته است، این تابلو ارزنده را خلق و شاه نیز درخاطراتش از آن یاد کرده است.

هر چند زیبایی های طبیعی منطقه بی نظیر است، اما از جمله فعالیت هایی که به کندلوس جلوه خاص بخشیده و موجب شهرت این دهکده برپایی دو موزه "مردم شناسی" و " گیاهان داروی" است.

دسترسی: کندلوس در استان مازندران است از توابع بخش کجور، از کرج که وارد جاده چالوس شدید، 6 کیلومتر بعد از شهر مرزن آباد، به جاده‌ای فرعی و آسفالت در سمت راست، (به نام دوآب کجور) وارد می شوید، بعد از پیمودن ۴۲ کیلومتر در جاده‌ای پر پیچ و خم و بسیار زیبا و با توجه به تابلوهای مسیر وارد کندلوس می‌شوید، (75 کیلومتری جنوب شرقی نوشهر)

اگر از آن دست افرادی هستید که به دقت از لحظه لحظه سفرشان استفاده می کنند و علاقمند به طبیعت، تاریخ و تمدن کشور هستید، یک روز کامل را برای بازدید از این روستا و موزه زیبای آن کنار گذارید، دو ساعتی غرق در آثار جمع آوری شده در این موزه خواهید شد.

 

معرفی: کندلوس در جنوب دریای خزر و میان کوه ها پنهان شده است، زیبایی هایی در دره و دامنه های سرسبز سلسله جبال البرز مرکزی منتهی به دره زانوس، باید عاشق باشی تا به سراغش بروی، علاقمند به طبیعت، تاریخ، فرهنگ، بافت تاریخی روستاها و معماری آن، مزارع گیاهان دارویی با رنگ های متنوع ، جلوه باغ های میوه، آب و هوای مطبوع و چشمه های جوشان و خنک، کوههای فاخر و سربلند و آداب و رسوم و باورهای مردم تاریخی، شکوه و جذابیت خاصی به کندلوس بخشیده است.

روستایی با قدمتی 4000 ساله، همه این زیبایی ها را یکجا به کسانی هدیه می کند که علاقمند به بازدید از بخشی از طبیعت و تاریخ کشورشان هستند.

این منطقه شامل چهار دهکده به نامهای: پیده، گیل کلا، میرکلا و کندلوس است، دهکده کندولس که یکی از قدیمی ترین کانون های انسانی منطقه به شمار می رود، و مرتبه ای به عنوان نخستین روستای نمونه و ملی گردشگری هدف مازندران و یکی از 11 روستای برتر گردشگری در کشور بوده است.

جاده منتهی به روستا از تنوع منحصر به فردی برخوردار است و یادآورد اقلیمهای مختلف در کشور است، که شاید کمتر دیده باشید، با مناظر منحصر به فرد و دیدنی که چشم از دیدن آن خسته نمی شود.

کندلوس با بافت مسکونی متراکم، در شیب ملایم دامنه کوه پناه گرفته است. کوچه های روستا، پیچ در پیچ و سنگفرش است، مردم کندلوس مهمان نواز و مهربان هستند و  آنچه توجه شما را به خود جلب می کند تمیزی این روستا است.

خانه های قدیمی، بیشتر در دو طبقه با سقف داخلی شیروانی، دیواره های کاه گلی و پوشش لت کوبی یا سفالی، ایوان های کوچک، پنجره های چوبی و معماری ساده، مصالح به کار رفته در بناهای قدیمی شامل سنگ، گل، خشت و چوب است که زیبایی این روستا را دو چندان کرده است، اما در ساخت خانه های جدید، از مصالح سیمان، گچ، آجر ، بلوک و تیرآهن نیز استفاده می شود .

جمعیت روستا در ماههای گرم سال 2 هزار نفر و در ماه‌های سرد سال 300 نفر جمعیت دارد. ارتفاع آن از سطح دریا 1650 متر است، مردم روستای کندلوس ، به زبان مازندرانی (کجوری) سخن می گویند. هر چند زلزله سال 83 در این منطقه، آسیبهایی به این منطقه وارد کرد و پس آن رشد قارچ‌گونه ساختمان‌هایی با نمای جدید، تا حدودی بافت سنتی کندلوس را  دست‌خوش تغییر کرد، اما  همچنان این دهکده حرفها برای گفتن دارد و پاکیزگی و نظم در همان نگاه اول هویدا است، در گوشه گوشه روستا سطل‌های زباله وجود دارند و همه اهالی در حفظ زیبایی و پاکیزگی دهکده تلاش می‌کنند.

درآمد اکثر مردم روستای کندلوس، از طریق فعالیتهای زراعی، دامداری،  باغداری و صنایع دستی تامین می شود. گروهی از مردم روستا نیز در بخش خدمات و صنایع دستی اشتغال دارند گندم و جو از محصولات عمده زراعی آن و سیب، هلو و چارمغز از محصولات مهم باغی آن به شمار می رود، دامداری سنتی و پرورش طیور نیز در این روستا رواج دارد. هر چند رونق گذشته ها را ندارد اما همچنان برقرار است.

زنان کندلوسی مشارکت جدی در فرایند زندگی دارند، جاجیم، جوراب، نمد، دستکش و بلوز پشمی می بافند، گندم آسیاب می کنند، سبزی خوردن می کارند، شیر گاوها را می دوشند، هیزم می شکنند و....

پوشاک غالب مردم روستای کندلوس مانند سایر نواحی روستایی استان مازندران است ، ولی زنان این روستا در مراسم خاص، از لباس های محلی شامل: دامن پرچین، پیراهن، جلیقه و روسری استفاده می کنند.

علاوه بر نی (نی هفت بند) که متداول ترین آلت موسیقی منطقه است، دهل و سرنا نیز از سابقه و شهرت بسزایی در این ناحیه برخوردار است، سرنا در محل به "پسپسی" معروف است که از چوب شمشاد تراشیده می شود.

غذای محلی: مردم کجور و کندلوس غذاهای سنتی و خوشمزه دارند، آردیم آش، سرج بی، کماج، راه نون (نوعی نان روغنی شیرین)، آش کدو، بادونه، بیشت واش، سرج آش، آش دوغ، پرساخ و کلوا (نوعی شیرینی محلی) نام برد.

جایتان خالی اتفاقا در رستوران مجموعه فرهنگی – تفریح کندلوس که غذاهای محلی هم سرو می شود، با همراهان این غذا و کدو قلیه را سفارش دادیم، هم قیمت مناسبی داشت هم لذیذ بود، مثلا پیشت واش از موادی چون عدس، اسفناج، سیب‌زمینی، شیر، زیره، گردو و ادویه تهیه می‌شود.

از دیگر غذاهای محلی کجور می تواند به: سبزیجات پخته با عدس؛ آش با قراقروت، تچ ماچ، پلو با لوبیا، چغندر، سیر داغ و قراقروت، ترش پلا، کشک و چغندر، چنگل کشک، دو آش، حلیم کدو با عدس، کدو قلیه، پلو با ارزن و کشک کوبیده،  نام برد.

دکتر جهانگیری کیست؟ فضای گردشگری این روستا پس از طبیعت سحرآمیزش، مرهون تلاش و سخت‌کوشی فرزندی از همین دیار است که سال‌های عمر و جوانی‌اش را در راه تعالی و توسعه اقتصادی و گردشگری روستا صرف کرده است، دکتر علی اصغر جهانگیری، استاد دانشگاه و کارآفرین نمونه کشور که جمع آوری آثار موزه را از سال 1359 تا 1367 انجام و در واقع بنیانگذار این مجموعه فرهنگی، تفریحی است، این انسان عاشق خانه به خانه به دنبال اشیاء فرهنگی و تاریخی آن دیار بود تا کاری کرد کارستان و فعل می توانیم را صرف کرد.

موزه ای که ایشان تاسیس کردف دارای آثار ارزشمندی است که آن را از سایر موزه های کشور مسثتنی می سازد. این مجموعه با هدف زنده نگاه داشتن فرهنگ، هنر و سنت های زیبای مردم کجور و بازدید هموطنان تاسیس شده است.

موزه: برای رسیدن به مجموعه فرهنگی و موزه دهکده دو مسیر وجود دارد، یک مسیر به هنگام ورود به روستا به حالت کمربندی از سمت راست به طرف مجتمع و مسیر دوم به طرف روستا و پای پیاده از کوچه های باریک و سنگفرش شده به طرف موزه می رویم، البته در این مسیر حتما زمانی را صرف دیدن خانه های منحصر به فرد و سرشار از خاطره و تاریخ این روستا کنار بگذارید.

موزه کندلوس در یک بنای زیبا در دامنه تپه ای زیبا قرار دارد که با الهام از داستان‏‌های شاهنامه احداث شده است، در بخشی از آن، اشیای مختلف و ارزشمند دوران‏ مختلف تاریخی و در بخشی دیگر جلوه‏‌هایی از آداب و رسوم و ویژگی اجتماعی و فرهنگی مردم منطقه به نمایش گذاشته شده است.

” مجموعه فرهنگی کندلوس ” در دو طبقه در دامنه کوه به طور زیبایی ساخته شده است . هر بیننده ای که به این ساختمان وارد می شود ، در لحظه اول چشمش به کتیبه ای می افتد که انگیزه برپایی این مجموعه را توضیح داده و شناسنامه معرفی اشیاء باستانی دهکده به حساب می آید،  مجموعه اشیاء نگهداری شده در مجموعه در بخش های مختلف طبقه بندی شده است. در این مجموعه دست آوردهای ارزشمند هنر و فرهنگ روستایی، کتب خطی، اسناد بی مانند تاریخی منطقه کجور مازندران در راستای شناخت فرهنگ و تاریخ کهن آن گردآوری شده و شامل بخش های زیر است:

بخش اسناد تاریخی،  بخش کتب خطی و اسناد تذهیب شده،   بخش ابزار زیستی مانند قفل، قیچی و چپق و نظایر آن

بشخ بافته ها و پوشاک،  بخش زیورآلات،   بخش نقاشی های سنتی و قهوه خانه ای که اکنون در دیدگاه بازدیدکنندگان است.

در طبقه زیرین مجموعه فروشگاهی فعال است که در زمینه اشاعه و گسترش فرهنگ ایران زمین سالیان درازی است که به چاپ و نشر کتب گوناگون، فیلم، سی دی و وسایل آموزشی گوناگون مشغول میباشد

همچنین فروشگاه فروش صنایع دستی منطقه، فروش گیاهان دارویی،  منطقه و امکانات رفاهی برای میهمانان برپاست

سالانه تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی از این موزه بازدید می کنند.

موزه گیاهان دارویی کندلوس:

اگر به کندلوس سفر کردید حتما به موزه گیاهان دارویی این روستای ارزشمند سر بزنید، حدودا 8 کیلومتر مسیر روستا را ادامه می دهید تا به این موزه برسید

شرایط اقلیمی و موقعیت مناسب جغرافیایی روستا، زمینه را برای تولید انواع گل ها و گیاهان دارویی فراهم آورده است. تولید گیاهان دارویی، یکی از منابع مهم درآمد مردم این روستا است.

موزه گیاهان دارویی مجتمع کشاورزی کندلوس در سال 1365 با هدف کشت، پرورش، تولید و بسته بندی گیاهان دارویی و معطر و نیز تولید اسانس ها و روغن های گیاهی تأسیس شد. این موزه برای نخستین بار در ایران مبادرت به برپایی باغ بوتائیک (موزه گیاهان دارویی) در زمینی به مساحت 10 هکتار کرد. این مجموعه با کاشت بالغ بر 250 گونه گیاه ژنتیک ارزشمند در ایران، به تولید و عرضه محصولات گیاهی و دارویی اقدام کرده و محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر می کند.

 کندلوس،‌ نقطه پایانی این مسیر نیست،‌ ادامه‌ی راه به روستای کجور و دشت نظیر می‌رسد و با گذر از کجور در نهایت شهر چالوس انتظار شما را می کشد. اما این پایان ماجرا نیست زیرا همچنان دیدنی‌هایی هست که نباید از دست داد.

بنشسته ای به دامن البرز چون عروس          سرسبز، بکر، خاطره انگیز کندلوس

دیگر جاذبه های گردشگری کندلوس:

بافت مسکونی سنتی، تپه های باستانی، چندین گورستان مربوط به دوره پیش از اسلام و فرهنگ غنی محلی، امکانات مورد نیاز گردشگران اعم از اقامت، رستوران، پارک کودک، فروشگاههای مواد خوراکی، فروشگاه محصولات فرهنگی، دیدار از روستا و خانه های روستایی، المانهایی که در گوشه و کنار با چوب ساخته شده. در پایین دست روستا چشمه آب معدنی قرار دارد، حواشی رودخانه کندولوس و دره زانوس با انواع گونه های گیاهی و جانوری،

از دیگر جاذبه های طبیعی روستاست.

امامزاده فضل الله هم بسیار مصفاست، آب خنکی و گوارای چشمه مستقیم وارد امامزاده می شود، بنوشید و دمی استراحت کنید و سپاس خداوند به جا آرید.

در بهار و تابستان که به این منطقه عزیمت می کنید، در طول مسیر، خرید میوه های خوشمزه فصل را فراموش نکنید، در نخستین روزهای خرداد که ما عازم شدیم، از گیلاسهای محلی و لذیذ استفاده کردیم، چون جوانان فروشنده معمولا در حاشیه خاکی می ایستند، (جاده کم عرض است مراقب باشید جای مطمئن برای ایستادن خودرو پیدا کنید، بسیاری از تصادفات ناشی از ایستادن ناگهانی خودروها برای خرید از دست فروشان حاشیه جاده ها بوده است.)

با توجه به اینکه کجور یکی از قطب های تولید گیلاس در استان مازندران محسوب می شود، جشن شکوفه های گیلاس به همت مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان نوشهر در منطقــه ناصر آباد کجور برگزار می شود.

---

---

---

دیو چشمه

آبی که بنوشی نمک گیر می شوی!

حیف است تا کندلوس بروید و دیو چشمه را نبینید و از آبش ننوشید، به هنگام بازگشت از کندلوس به سه راهی می رسید سمت چپ به چالوس و سمت راست به طرف کجور می رود، 500 متر که به طرف کجور بروید، چشمه بسیار زیبایی را می بینید (روستای آستانکرود)که از زیر یک صخره بیرون می آید.

(از جاده چالوس (دوراهی دوب آب) پس از طی 24 کیلومتر در حاشیه راست جاده ییلاقی بخش کجور

آبی زلال که از زیر زمین می جوشد، نوشیدن جرعه آبی از این چشمه، علاوه بر رفع تشنگی و خستگی سفر، روح و روان هر گردشگر را صفا می دهد. آب این چشمه در فصل تابستان بیش از فصل زمستان سرد و یخ بوده که این بر جاذبه این چشمه رویایی افزوده است.

عمق چشمه نیم متر، طول آن پنج متر و عرض چشمه حدود سه متر است، اهالی منطقه از دیرباز این چشمه زیبا و پرجاذبه را به دلیل آب بسیار فراوان و گوارایش، دیو چشمه یا چشمه بزرگ می نامیدند، آبی که روستایان معتقدند: هر که بخورد، دوباره به این منطقه بازمی‌گردد.

دختر پسرهای کجوری، هنگام جشن عروسی به پای این چشمه می‌آیند تا با نوشیدن جرعه آبی، ضمن سپاس خالق، متعهد به عشق، مهر و محبت و طراوت می شوند و هم به رسم یادگار و برای گرامی داشت این روز خجسته عکس و فیلمی بگیرند.

دیوچشمه از طریق رودخانه ایواز(عواز) به رودخانه بزرگ چالوس می‌پیوندد و سرانجام به دریای خزر می‌ریزد. این در حالی است که دیوچشمه به لحاظ نزدیکی با شهرهای نوشهر و چالوس و همجواری با دهکده کندلوس، قابلیتهای زیادی برای توسعه گردشگری در منطقه دارد، ظاهرا طرح های گردشگری در دست مطالعه است که متاسفانه همیشه ما در این زمینه ها دو سه قدم عقب هستیم.

 وجود چنین تفرجگاهها در سطح کشور یک نعمت بزرگ و موهبت الهی بوده و باید قدر این گونه محیط های سرسبز و پرآب را دانست و از آن به خوبی نگهداری کرد.

---

تصاویر دهکده کندلوس

تابلو راهنمای روستا، از جاده چالوس، بعداز مرزن آباد، فرعی سمت راست (42 کیلومتر تا کندلوس)

ورودی از جاده چالوس


به طرف کجور و کندلوس


اقلیم متنوع مسیر کندلوس


اقلیم متفاوت مسیر کندلوس


ما از سمت چپ (جاده چالوس) آمدیم مستقیم به طرف کجور و دیو چشمه و سمت راست به طرف کندلوس


در مسیر کندلوس


ورودی کندلوس


ورودی روستای کندلوس


(ورودی موزه) موزه در دامنه کوه و در دوطبقه احداث شده

ساختمان موزه


طبقه دوم، ورودی اصلی موزه کندلوس


موزه کندلوس


اتاق دیگری از موزه


یکی از اتاق های موزه



یکی از غرفات موزه


یکی از نقاشی های داخل موزه


غرفات موزه 


نمایش عکسهای زیبا سمت چپ موزه

رستوران مجموعه


نمونه ای از غذاها محلی: پیشت واش و کدو قلیه به همراه زیتون پرورده و سیر



فروشگاه صنایع دستی و فروش گیاهان دارویی


نمایی از روستا


تصویری از داخل روستا


تصویر دیگری از داخل روستا


امام زاده فضل الله ورودی روستا


آب گوارای محوطه امام زاده فضل الله



مزارع گیاهان دارویی


مزارع کندلوس