دومین کلان شهر(متروپلیس) آلمان و بزرگ ترین بندر اروپا، هامبورگ از قرون وسطی تاکنون در تجارت جهانی نقش آفرینی کرده و هنوز هم به عنوان یک شهر ثروتمند در اروپا مطرح است.
در هامبورگ خواهرم سپیده و فرزند شیرین و بانمکش صبا به استقبالمان آمدند، بیش از همه او که برای برنامه ریزی سفر ما متحمل زحمت شده بود و تمایل داشت زودتر نزد او برویم، بعد از روزها انتظار، لحظه شیرین دیدار آن هم در یک شهر غریب بسیار دلچسب و اطمینان بخش بود، از دیدار یکدیگر خوشحال شدیم و از همان ابتدا کنجاویمان گل کرد و مرتب سوال می‌کردیم و او در حین رانندگی صبورانه پاسخ می‌داد، صبا دختر شیرین زبان، در صندلی مخصوص کودکان نشسته بود و می‌دانست گریزی از آن نیست! و بدین ترتیب کودکان در سوانح احتمالی رانندگی، کمترین آسیب را می‌بیینند، سپیده بخش‌های مختلف شهر را به ما معرفی کرد.
هامبورگ شهری با جاذبه‌های گردشگری فراوان و مکان‌های بسیار زیبای طبیعی برای کشف تجربه‌های جدید، روح دریایی این شهر در تمام آن دمیده شده است، بزرگترین دریاچه مصنوعی اروپا در وسط این شهر قرار دارد و در غرب هامبورگ، دریای شمال و در شرق آن دریای بالتیک جاری است؛ بنابراین در هر کجای شهر که قدم بزنید، صدای مرغان دریایی در گوش‌تان طنین می‌اندازد.
بهترین راه برای گردش در هامبورگ، پیاده روی و دوچرخه‌سواری است و بعد از آن می‌توان روی سیستم حمل و نقل گسترده و فوق‌العاده شهر هم حساب کنید، همان گونه که قبلا اشاره شد آلمانی‌ها بهترین سیستم حمل و نقل عمومی در جهان را دارند، به ویژه در هامبورگ، شما می‌توانید با تهیه نقشه شهر، به راحتی از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید.
قطار برای مسیرهای حومه و شهر و اتوبوس و مترو برای مسیرهای دورتر، مناسب است. می‌توان از فرودگاه هامبورگ با چند یورو خود را به مرکز شهر رساند. در این شهر تاکسی‌های زیادی مشاهده می‌شود، اما مسلماً برای توریست‌ها و به خصوص ایرانی‌ها توجیه اقتصادی ندارد.
هامبورگ ترکیبی از فضای یک شهر مدرن همراه با جاذبه‌های دریایی منحصر به فرد و مناظر فوق العاده زیبا است. در این شهر همه چیز سرجای خودش است، اتوبوس‌ها و ترن‌های زیرزمینی مدرن با قیمت مناسب و با سرعت هرچه بیشتر، شما را به هر نقطه‌ای که می‌خواهید، می رسانند.
هامبورگ به داشتن تعداد زیادی سالن تئاتر، سالن موزیک و موزه‌های دولتی و خصوصی با مراجعات بالا، شهره است. و همه سلایق و سنین را پوشش می‌دهد، بیش از نیمی از چهار هزار رستوران در این شهر، غذاهای خارجی سرو می‌کنند.
با اینکه شهرهای ونیز آمستردام به تعداد پلهای زیبا شهره‌اند اما در هامبورگ بیشتر از دو هزار و سیصد پل زیبا و دیدنی وجود دارد که از نظر تعداد از این دو شهر پیشی گرفته است.
درست در قلب شهر، دریاچه بزرگی به نام آلستر به همراه رودخانه البِ برای قدم زدن ایده‌آل و گردشگاه‌های تفریحی بندرگاه واقعا دیدنی است، وقتی به بندر بزرگ شهر رفتیم همه چیز برای گردشگران عالی و کامل مهیا بود که چشم انداز هامبورگ را به نمایش می‌گذارند، یک روز لذت بخش را در ساحل آبی با آرامش گذراندیم، قایق‌ها و کشتی‌های زیبایی را دیدیم، تور قایق سواری آن به مرکز شهر، یعنی جایی که شما می‌توانید برای خرید اقدام کنید و یا در کافه‌های خیابانی استراحت کنید، ختم می‌شود، از این پیاده‌روی طولانی احساس خستگی نمی‌کنید.
کانال «آلستر فلیت»، مرکز مدرن هامبورگ را از ناحیه قدیمی شهر تفکیک میکند. در ناحیه قدیمی هامبورگ، کلیساهای تاریخی، بناهای زیبا، گلدسته‌ها و پنجره‌های نوک تیز (معماری نئوگوتیک) و فروشگاه‌های سنتی بسیاری قابل مشاهده است، در بازدید از کلیسای باشکوه «سینت مایکل» و قدم زدن در کوچه‌های باریک محله قرن هفدهمی Krameramtsgasse گویا سفر به گذشته‌ها داشته‌اید، منطقه‌ای با انبارهای قدیمی و کانال‌های خوش‌منظره برایتان جذاب خواهد بود و فیلمهای قدیمی که دیده‌اید برایتان جلوه‌گر می‌شود.
مرکز مدرن شهر، اما جایگاه معروف‌ترین بنای هامبورگ، یعنی کلیسای «میخاییل ایسکرخه» و البته گالری‌های هنری، تالارهای نمایشی و رستوران‌های متنوع و مراکز تفریحی است. یکی از دیدنی‌های هامبورگ، تونل زیر رودخانه آلبِ است که آمد و شد اتومبیل ها نیز در آن از طریق آسانسور صورت می‌گیرد.
دیدن ورزشگاه اختصاصی تیم هامبورگ که فوتبالیست‌های ایرانی مدت‌ها در آن بازی می کردند، برای فوتبال دوستان ایرانی، بسیار جذاب است. باغ وحش منحصر به فرد هامبورگ هم از نقاط دیدنی این شهر است.
خواهرم ما را به منطقه‌ای به نام اشپایشراشتات، برد که گفته می شود بسیاری ازسرمایه داران ایرانی از جمله تاجران فرش در این منطقه زیبا دفتری دارند با ساختمان‌های زیبای قرمز رنگ و محیطی آرام در حوزه تجارت.
سرزمین مینیاتوری
دکتر مهرداد توصیه داشت که در هامبورگ از سرزمین عجایب مینیاتوری «مینیاتور واندرلند» دیدن کنیم که به خاطر زمان محدود فرصت نشد، در سفر اقوام و دوستان تصاویر و فیلمهای آن را دیده بودم، در واقع سرزمین مینیاتور یکی از جالب‌ترین دیدنی‌های هامبورگ آلمان، شهری کوچک به صورت ماکت زنده! شامل وسیله نقلیه، پارکینگ، ساختمان‌ها و انسان‌های ماکتی که با ظرافت و رعایت تمامی جزئیات در طول شش سال با هزینه چهار میلیون یورو ساخته شده و به سرعت به یک قطب بزرگ جذب گردشگر در آلمان تبدیل شده است. برادران دو قلو با نام «فردریک بران» و «گریت بران» مدل ریلی و خط آهنی خود را تبدیل به یک موزه خصوصی و پر منفعت با نام مینیاتور واندرلند کرده‌اند، در این مجموعه بزرگترین فرودگاه مینیاتوری جهان با ماکت 40 هواپیما، و یک الگو بزرگ سامانه خط‌آهن مینیاتوری (ماکت راه آهن است که طول مارپیچی ریلی آن 12 کیلومتر می‌باشد. این سامانه از میان شهرها، مزارع و حتی قله‌های برفی آلپ عبور میکند و شما ایستاده این فرایند را تماشا می‌کنید و لذت می‌برید. سرزمین مینیاتوری یکی از برترین و محبوب‌ترین دیدنی‌های آلمان و جاذبه‌های هامبورگ به شمار میرود، توجه کنید اثرباستانی نیست! بلکه با خلاقیت و نوآوری ایجاد و برای شهر درآمدزا و برای دانشجویان و دانش‌آموزان مبنای آموزش و برای گردشگران دیدنی و به یادماندنی است.
شنیدم که ماکت زندة کشورهای: اتریش، سوئیس، ایالات متحده آمریکا، ایتالیا و انگلیس نیز در دست احداث است که واقعا مجموعه را به مکانی فوق‌العاده و جذاب تبدیل خواهد کرد و آیا این تولید ثروت و شهرت برای این شهر و کشور نیست؟
هامبورگ شهر جشنواره‌ها
آشنایی من با این شهر شمالی آلمان، علاوه بر توضیحات داماد و خواهر عزیزم، به خاطر برپایی رویدادها و جشنواره‌ها و فستیوال های هیجان انگیز آن است که در رسانه‌ها و سفر یکی از همکاران از آنها شنیده بودم.
هامبورگ، شهر جشنواره‌های هیجان انگیز(شهر رویدادمحور):علاوه بر نقاط دیدنی و گردشگری بسیار این شهر، تلاش شده است که با برپایی جشنواره‌ها و رویدادهای هیجان انگیز، از اقصی نقاط دنیا، گردشگران و توریست‌ها را به خود جذب نماید، مثلا جشن جهانی بندر هامبورگ، که سالانه در هفته اول ماه «می» برگزار می‌شود، خیابان‌های فرعی و اصلی این شهر در فصل های مختلف سال، میزبان جشن‌های خیابانی و نمایشگاه‌های بی نظیری است که توریست‌ها را از اقصی نقاط دنیا به خود جذب میکند و دست‌آوردهای خوبی برای رونق اقتصاد وبازرگانی دارد.
یکی از بازدیدهای مفید ما دانشگاه هامبورگ بود، دانشگاه هامبورگ ( Universität Hamburg) یکی از برجسته ترین دانشگاه‌های آلمان است که در سال 1919 شروع به فعالیت کرد. این دانشگاه جزو 15 دانشگاه برتر آلمان در میان 220 دانشگاه برتر جهان می‌باشد. دانشگاه هامبورگ بزرگترین موسسه‌ی تحقیقاتی و آموزشی در شمال آلمان است. دانشگاه اصلی در منطقه مرکزی Rotherbaum ، واقع شده است و مؤسسات وابسته و مراکز تحقیقاتی آن در سطح شهرگسترده شده‌اند. این دانشگاه علیرغم سابقه‌ی نسبتاً کوتاهی که دارد، برنده‌ی 6 جایزه‌ی نوبل می‌باشد. درحال حاضر42000 دانشجو در این دانشگاه مشغول به تحصیل می‌باشند که حدود 5 هزار نفرآنها از سایر کشورها هستند و خروجی های خوبی هم داشته است.
رستوران ارزان دانشگاه هم پاتوق ما بود! به دلیل تنوع و قیمت مناسب آن، به علت آن که همسر خواهرم دانشجو بود، ما هم به عنوان میهمان می‌توانستیم استفاده کنیم، تنوع غذایی سلف این دانشگاه، شما را به یاد رستوران‌های درجه یک شهرتان می‌انداخت، البته مشاهده می‌شد برای حضور غیردانشجوان خیلی سختگیری نمی‌کنند و در مجموع اعتماد دارند، حتی دیدم چند بازنشسته ایرانی ساعتها آنجا نشسته بودند، غذا می‌خورند و صحبت می‌کنند. این امکانات را برای دانشجویان و اساتید فراهم کرده‌اند که بدون دغدغه، ضمن خوردن غذا، مذاکرات و گفتگو هم داشته باشند.
روزها به اتفاق خواهرم، دخترش صبا را در مهدکودک می‌گذاشتیم و او به محل کار خود می‌رفت و ما هم در خیابان‌های مرکزی شهر گردش می‌کردیم و هر نگاه دربردارنده نکته‌ها بود.
جایتان خالی از دونرکباب ترکی هم خوردیم، دونر نوعی کباب است که با بریدن گوشتی که در دور آتش به حالت عمودی در حال گشتن است به دست می‌آید. دونر به ترکی یعنی چرخنده و چرخان، که در ایران هم عرضه می‌شود، اما دستپخت آشپزهای تُرک چیز دیگری بود که خود آلمانی‌ها هم حسابی مشتریش هستند، قیمت مناسبی هم دارد. خوب است حالا که سخن از خوراک است اشاره کنم که فست‌فود مورد علاقه بیشتر کشورها «همبرگر» هم نام خود را از هامبورگ گرفته که ظاهرا از این مکان ابداع و ترویج شده است.
فراموش کردم اشاره کنم، حومه هامبورگ واقعا زیبا و چشم نواز است و ناحیه پرورش میوه در آنجا، با منازل روستایی قدیم، دقیقا مناسب گشت و گذار با اتوبوس و دوچرخه است ما هم از چند مزرعه دیدن و لذات مفرحی داشتیم، یکی از جلوه‌های زیبایی که شما با گذر از حواشی این شهر مشاهده می‌کنید، باغهای کوچک و زیبایی است که بیشتر آنها یک اتاق کوچک ویلایی دارند، در هامبورگ و حومه و حاشیه شهر مزارع و باغهای زیبایی وجود داشت، گفته شد این باغها برای حفظ و نگهداری از سویی و استفاده برای تفریح به خانواده‌ها اجاره داده می‌شود و آنها ضمن حفظ و نگهداری مبلغ اندکی برای اجاره آن پرداخت می‌کنند، به خصوص برای آموزش فرزندان و استقلال آنها مفید است.
در تعطیلات پایان هفته برخی مزرعه دارها آگهی‌هایی در محدوده مجاز نصب می‌کنند که مردم را برای چیدن و خریدن محصول خود دعوت می‌کنند، ما هم طی دو روز در یک مزرعه توت فرنگی و تمشک رفتیم و ضمن پذیرایی مفصل از خود، مقداری هم خریداری کردیم، مراتب به گونه‌ای است که شما هر آنچه تمایل دارید چیده و میل می‌کنید و به هر میزان که میوه چیده می‌شود در کیوسک هایی وزن کرده و مبلغ آن را پرداخت می‌کنید، بانوان محلی با استفاده از محصولات مزرعه کیک آن میوه را هم طبخ می‌کنند و با شیر و قهوه در کنار مزرعه میل می‌کنید. کودکان هم با وسایل بازی کشاورزی و ماکت خودروها، بازی و چیدن میوه و بارگیری آن را تمرین می‌کردند و یک روز تعطیل خوب و مفرحی برای خانواده‌ها فراهم می‌شد.
چون روزهای بیشتری در هامبورگ بودیم باید گفت گردشگران برای گشت و گذار در هامبورگ همواره دچار کمبود زمان می‌شوند تفریحات این شهر سبز تمامی ندارد، دعا می‌کنیم شما خواننده محترم و ما بتوانیم مجددا از این شهر سبز دیدار داشته باشیم.
در شهر بزرگ هامبورگ گویا 9 شب، شیپور خاموشی زده‌اند، عموما مردم شبها زودتر می‌خوابند و صبح زود بانشاط بیدار می‌شوند تا از طریق وسایل عمومی به موقع در محل کار خود حاضر شوند.
درباره مرکز اسلامی هامبورگ
با توجه به اینکه خواهرم سپیده در بخش فرهنگی و عرضه کتب دینی، در مرکز اسلامی هامبورگ (مسجد امام علی) فعالیت می‌کرد، یکی از بازدیدهای ما به این مکان اختصاص داده شد و در نمازجمعه این مرکز شرکت کردیم، خطبه توسط حجت‌الاسلام دکتر رمضانی بسیار جامع و با در نظر گرفتن جمیع جهات (وحدت و تقریب مذاهب) ایراد شد، وی طی سخنانی بسیار نغز و پرمحتوا چهره رحمانی اسلام را تشریح کرد به نوعی که همه مذاهب مسلمان‌ها با آرامش می‌توانستند از آن خطبه‌ها بهره بگیرند و رحمانی بودن دین، وجوه انسانی اسلام و وظایف مسلمان را تبیین کنند، علاوه بر این دقایقی خطبه‌ای هم به زبان عربی ایراد کرد، می‌توان گفت این مرکز یکی از مهم‌ترین مؤسسات اسلامی و شیعی در اروپا و آلمان است، گفته شد پلیس آلمان عملکرد این فرهنگی - دینی مجموعه را زیر نظر دارد به خصوص به هنگام تجمع‌ها و راهپیمایی‌های احتمالی در این شهر، مراقب است که آیا از این نمازگزاران کسی در این مراسم شرکت میکند یا خیر.
پیش از این به واسطه فعالیت‌های مرحوم شهید بهشتی و سیدمحمد خاتمی و دیگر علما نام مسجد امام علی(ع) هامبورگ را شنیده بودم به خصوص نقشی که در انسجام و هدایت شیعیان اروپا پیش از انقلاب داشت و خاطراتی هم عمویم دکتر محمد صلواتی از فعالیت در این مسجد و هماهنگی های انقلابیون در پاریس از این مکان، برایمان تعریف کرده بود.
برای بسیاری از مسلمانان اروپا و به ویژه آلمان «مرکز اسلامی هامبورگ» نامی آشناست و شاید برخی از آنان نیز بارها از راههای دور و نزدیک به بازدید از این مرکز و مسجد آمده و در برنامه‌های گوناگون آن شرکت کرده باشند و یا پرسشهای اسلامی خود را با آن مطرح کرده و پاسخ دریافت نموده باشند.
فراتر از آن موقعیت جالب مسجد در کنار دریاچهء زیبای آلستر و ساختمان چشم نواز آن به عنوان تجلی معماری و هنر شرقی موجب شده است تا تازه واردین به شهر هامبورگ و تورهای توریستی کشورهای مختلف از مسجد و مرکز اسلامی هامبورگ به عنوان یکی از آثار دیدنی این شهر بازدید نمایند. این مسجد به عنوان یکی از نقاط دیدنی شهر هامبورگ در راهنمای گردشگران از جانب مؤسسات جهانگردی آلمانی معرفی شده است، خواهرم گفت که سالانه بیش از 50 هزار نفر از این مسجد بازدید می‌کنند به خصوص خود آلمانی‌ها از مشتاقان دیدار این مسجد بوده‌اند.
سابقه احداث آن باز می‌گردد به سال 1332 شمسی (1953 میلادی)، طی جلسه‌ای که توسط ایرانیان در هتل آتلانتیک هامبورگ برگزار شد، بنا بر تشکیل مرکزی اسلامی و بنای مسجدی برای ایرانیان مقیم این شهر انجام گرفت. بعدها تصمیم بر گسترده‌تر شدن فعالیت مرکز برای تمام مسلمانان هامبورگ شد. در ادامه طی نامه‌ای این پیشنهاد به اطلاع آیت‌الله بروجردی رسید و او در نامه‌ای ضمن موافقت خود با این طرح، فرستاده‌ای بنام محمد محققی لاهیجی نیز برای انجام این کار تعیین کردند. این فرستاده از نخستین سفرای شیعه در اروپای قرن20 بود.
امامان این مرکز اسلامی همواره از کشور ایران به آلمان اعزام می‌شوند. مسئولان و امامان این مرکز عبارت اند از:
محمد محققی لاهیجی از زمان تأسیس سال 1965 به عنوان اولین امام جماعت و پس از آن: آیات: شهید بهشتی، محمد مجتهد شبستری، سید محمد خاتمی، محمدرضا مقدم، محمدباقر انصاری، سید رضا حسینی‌نسب، سید عباس حسینی قائم‌مقامی، و از سال 2009 رضا رمضانی امامت جماعت این مسجد را به عهده دارد که تصاویر برخی امامان جمعه در طبقه زیرین کتابخانه نصب شده است و قدیمی‌ترهای این مرکز خاطرات جالبی از امامان جمعه خصوصا شهید بهشتی و محمد خاتمی نقل می‌کردند.
پس از نماز اطلاعیه‌ای در سطح مسجد توزیع شد بدین مضمون که: حوزه علمیه هامبورگ از میان خانمها و آقایان واجد شرایط در دوره لیسانس رشته فقه و معارف اسلامی به مدت 4 سال دانشجو می‌پذیرفت، (البته ابتدا آنها که فارسی بلند نبودند باید 6ماه آموزش می‌دیدند)، و مدارک تحصیلی دانشگاه جامعه‌المصطفی صادر می‌گردد، البته یکی از شروطش هم اقامت دائم یا موقت طلاب در کشورهای اروپایی و دیپلم رسمی بود.
نشست گروه 20 در هامبورگ
در همان روزهای سفر ما به هامبورگ قرار بود «نشست گروه 20 در هامبورگ» در این شهر برگزار می‌شد، لذا شرایط امنیتی شدیدی در شهر حاکم شد، حضور پلیس کاملا ملموس بود و تمام تحرکات زیر نظر بود، الغرض محل اقامت ترامپ در نزدیکی مسجد امام علی مقابل دریاچه زیبای آلستر بود، طبیعتا شرایط امنیتی بیشتری در آن منطقه حاکم شد.
اما تظاهرات و اعتراضات مردم این شهر آغاز شد، چند ساعت پس از اینکه نیروهای پلیس سعی در متفرق کردن تظاهرکنندگان با استفاده از آب کردند، دهها نفر از مردم آلمان با پوشیدن لباس های سیاه به خیابان ها آمدند و خود را گل مالی کردند، صدها جوان در نخستین اعتراض به برگزاری نشست سران گروه 20 که دونالد ترامپ و همتایان وی از دیگر کشورها در آن حضور دارند به خیابان‌ها آمدند. این در حالیست که آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، دو روز پیش از برگزاری این نشست، از سیاست‌های آمریکا در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ انتقاد و گفته بود: «تنها آمریکا جهانی شدن را کاری بی فایده می‌داند»، همچنین در این روزها روابط آمریکا و آلمان به دنبال کناره گیری ترامپ از توافق نامه آب و هوایی پاریس با تشنج های بسیاری در روابط اقتصادی مواجه شده است.
مطبوعات اروپا در این روزها حجم زیادی از مطالب را درباره اجلاس گروه 20 منتشر کردند اما نکته اصلی مورد اشاره بسیاری از آنها، همانا اهمیت این اجلاس با توجه به سیاست‌های دولت ترامپ است، ما با برنامه ریزی قبلی سعی کردیم این روزها در این شهر نمانیم و سفرمان را به شمال اروپا ادامه دهیم.
ادامه دارد